Монгол улсын хэмжээнд богино хугацаанд ойрхон давтавжтайгаар Газар хөдлөлт болсонтой холбоотойгоор Барилга байгууламжын гол орц болох Бетон зуурмагийн чанар стандартын талаар та бүхэндээ мэдээлэл хүргэж байна.
Манай оронд бетоны үйлдвэрлэл, хэрэглээ улам өсөн нэмэгдэж боловсронгуй, дэвшилттэй болсоор байна. Барилга, байгууламжийн даац, чанар, эдэлгээг тодорхойлох үндсэн материал нь бетон, төмөр бетон юм. Энэ үед олон улсын түүний дотор Европын холбооны стандартад нийцсэн бетоны үйлдвэрлэл, гүйцэтгэл, шаардлага, тохиролыг үнэлэх MNS EN 206:2017 стандартыг батлан мөрдөж эхэлсэн нь өнөөгийн нөхцөлд гарч байгаа бетоны үйлдвэрлэл, хэрэглээ, чанарын шаардлага, үнэлгээний зөрчлүүдийг шийдвэрлэж олон улсын түвшинд ойлгомжтой болгох нэг боломж бүрдсэн юм.
Хамрах хүрээ:  Стандарт нь барилга, байгууламжийн цутгамал болон угсармал бетон бүтээц, угсармал эдлэхүүнд хэрэглэх, үйлдвэрийн нөхцөлд болон барилгын талбайд зуурч бэлтгэсэн, ердийн, хүнд, хөнгөн бетонд хамаарах ба
– Бетоныг бүрдүүлэгч (түүхий эд, материалын)-ийн;
– Бетон хольц, бетоны шинж чанар, тэдгээрийн тохирол;
– Орцын найрлагад тавих хязгаарлалт;
– Бетоны техникийн шаардлага;
– Бетон хольц нийлүүлэх;
– Үйлдвэрлэлийн хяналтын үйл ажиллагаа;
– Тохирлын шалгуур ба үнэлгээний шаардлагыг тогтооно.
Харин хийжүүлсэн, хөөсжүүлсэн, 800кг/м3-аас бага нягттай, галд тэсвэртэй бетонд хамаарахгүй
Стандартад бетон хольц болон бетоны шаардлагыг хамтатган оруулсан болно.
Бетоны марк, ангийн ялгаа, хоорондын харьцаа: MNS 1228-87 стандартын 2-р хавсралтад зааснаар бетоны ангийг M=B/(1-tv)  буюу t=1.64; v=0.135 үед M=B/0,7786  гэсэн томъёогоор  ойролцоо маркад шилжүүлнэ гэснийг бид мөрдсөөр ирсэн. Энд: М-бетоны марк, В-бетоны анги, t- магадлалыг илэрхийлэх үзүүлэлт /тухайн тохиолдолд 95% магадлалтай буюу 1,64 гэж авсан/, v- бат бэхийн хэлбэлзэл/ тухайн тохиолдолд 13,5% гэж авсан/
Бетоны марк гэдэг нь 15х15х15 см хэмжээтэй сорьц-шоонуудын шахалтын бат бэхийн дундажийг кгх/см2-аар илэрхийлсэн нормчилсон үзүүлэлт юм. Харин бетоны анги гэдэг нь  15х15х15 см хэмжээтэй сорьц-шоонуудын бат бэхийг тодорхой магадлалтайгаар, МПа(Н/мм2)-аар илэрхийлсэн, нормчилсон үзүүлэлт юм. Магадлалын түвшин (t)-г тухайн орны техник, технологи, чанарыг үнэлэх бодит боломж, нөхцөлөөс хамааруулж 90-95%-иар буюу 1,28-1,64 гэж авдаг.
Нягт. Энэ стандартаар хөнгөн бетонд 800 кг/м3-аас багагүй, 2000 кг/м3-аас ихгүй нягттай, ердийн бетонд 2000 кг/м3-аас их, 2600 кг/м3-аас бага нягттай, хүнд бетонд 2600кг/м3-аас их нягттай бетоныг хамруулсан ба хөнгөн бетоныг нягтаар нь D1,0 (хуурай үеийн нягт нь кг/м3-аар 800≤ p≥1000)-ээс  D2,0(1800
Бетоны найрлагад тавих шаардлага: Шаардлагатай шинж чанар ба нэмэлт үзүүлэлтийг хэрэглэгч тогтоон үйлдвэрлэгчид ирүүлж эдгээр шинж чанар, үзүүлэлтийн хангалтыг үйлдвэрлэгч хариуцдаг бетоныг өгөгдсөн шинж чанартай бетон, захиалагч нь хэрэглэх материал ба бетоны найрлагын заалтыг үйлдвэрлэгчид өгч үйлдвэрлэгч нь өгсөн найрлагын дагуу бетон үйлдвэрлэхийг хариуцдаг  бетоныг  өгөгдсөн найрлагатай бетон, бетоныг хэрэглэх газарт хүчин төгөлдөр мөрдөж буй стандартаар найрлагыг нь тогтоосон бетоныг стандарт найрлагатай бетон гэж тодорхойлсон.
Бетон хольцод тавих шаардлага: Бетон хольцын үндсэн шинж чанар нь хэвлэгдэх чанар (конусын суулт, тархалт, нягтралын зэрэг, өөрөө нягтардаг бетон хольцод зууралдамхай,чанар, урсах чадвар, үелэлт) бөгөөд ангиар эсвэл захиалгын даалгаврын үзүүлэлтээр заана. Шаардлагын тохирлыг эдэлхүүний үйлдвэрийн нөхцөлд цутгахын өмнө, цутгамал бетонд барилгын талбайд ирэх үед шалгана.  Шаардлагатай бол агаарын агууламжыг тодорхойлно.

Бетонд тавих шаардлага: Бетоны бат бэхийг тодорхойлох үндсэн буюу загвар сорьц нь 150х150х150мм хэмжээтэй шоо эсвэл голч нь 150мм, өндөр нь 300мм цилиндр байх болно. Өөр хэмжээтэйгээр бэлтгэсэн сорьц, бэхэжлийн  өөр нөхцөл, горим хэрэглэж болох ба тэр үзүүлэлт нь стандартчилсан үзүүлэлттэй харьцах харьцааг тогтоож баримтжуулсан байна. Өөрөөр хэлбэл бусад хэмжээтэй сорьцод шилжүүлэх илтгэлцүүрийг MNS1272:1999 стандартад заасны дагуу хэрэглэж болно.

Стандарт найрлагатай бетонд тавих шаардлага:  Бетоны стандарт найрлагын хариуцлагыг үндэсний стандартчилалын байгууллага хүлээнэ. Стандарт найрлагатай бетоныг зөвхөн дараах зориулалтаар хэрэглэнэ:
–  цул бетон, төмөрбетон бүтээцэд хэрэглэх ердийн  бетонд;
– бетоныг хэрэглэх орон нутагт хүчин төгөлдөр журамд  С20/25 ангийн бетон зөвшөөрөөгүй нөхцөлд  шахалтын бат бэхээр ≤ С16/20  ангийн бетонд;
–  бетоныг хэрэглэх орон нутагт хүчин төгөлдөр журамд  зөвхөн орчны үйлчлэлийн бусад ангийг зөвшөөрөөгүй нөхцөлд  орчны хортой үйлчлэлгүй (X0) ба хуурай болон байнгын чийгтэй шохойжих үйлчлэлийн (XC1)  ангитай нөхцөлд хэрэглэнэ.